Ο καρκίνος του μαστού στον άνδρα είναι 100 φορές λιγότερο συχνός από ότι στη γυναίκα. Για τους άνδρες, ο δια βίου κίνδυνος του καρκίνου του μαστού είναι περίπου 1 στους 1.000. Η συχνότητα του καρκίνου του μαστού στους άνδρες, σε σχέση με τον πληθυσμό είναι αρκετά σταθερός τα τελευταία 30 χρόνια.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία το 2017, υπολογίζεται ότι 2,470 άνδρες θα αναπτύξουν καρκίνο στον μαστό και τον ίδιο χρόνο 460 άνδρες θα πεθάνουν από καρκίνο του μαστού.
Ενώ τα αντίστοιχα υπολογιζόμενα στοιχεία για τις γυναίκες για το έτος 2017 είναι 1.688.780 νέες περιπτώσεις και 600.920 θάνατοι.
Παρ όλο που ο καρκίνος του μαστού θεωρείται γυναικεία πάθηση αυτό δεν εμποδίζει την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού στον άνδρα. Επί πλέον ο καρκίνος του μαστού του άνδρα έχει χειρότερη έκβαση για τους εξής απλούστατους λόγους:
α) ο άνδρας δεν πάει στο γιατρό αμέσως μόλις διαπιστώσει κάποια ανωμαλία στον μαστό του,
β) δυστυχώς αργεί να διαγνωστεί διότι ασθενείς και γιατροί δεν τον σκέφτονται εύκολα,
γ) λόγω καθυστερημένης διάγνωσης και λόγω του μικρού μεγέθους του μαστού, έχουμε πιο συχνή διήθηση του δέρματος ή του μυός που βρίσκεται πίσω από τον μαστό (μείζον θωρακικός), με αποτέλεσμα τη διευκόλυνση των μεταστάσεων.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Αν και ορισμένοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες ενός ανθρώπου να αναπτύξει καρκίνο στον μαστό, η αιτία καρκίνου του μαστού στον άνδρα δεν έχει ακόμα πλήρως κατανοηθεί.
Υπάρχουν όμως άνδρες που έχουν μεγαλύτερη επικινδυνότητα να αναπτύξουν καρκίνο στον μαστό. Και ως τέτοιοι παράγοντες αναφέρονται:
- Η ηλικία πιο συχνός στις ηλικίες από 50 έως 70 ετών.
- Η εθνικότητα μεγαλύτερη συχνότητα παρουσιάζουν οι άνδρες της μαύρης φυλής και ακόμα μεγαλύτερη οι άνδρες της Εβραικής φυλής.
- Το οικογενειακό ιστορικό και ιδιαίτερα η ύπαρξη του γονιδίου BRCA 1 & 2, δωδεκαπλασιάζει τη συχνότητα ανάπτυξης καρκίνου μαστού στον άνδρα. Τα γονίδια αυτά κληρονομούνται στους απογόνους και από το αρσενικό μέλος της οικογένειας. Έτσι η ανάπτυξή του είναι συχνότερη σε άνδρες που έχουν:
- αρκετά άτομα του στενού συγγενικού τους περιβάλλοντος (άνδρες ή γυναίκες) με καρκίνο του μαστού.
- στενή συγγενή με αμφοτερόπλευρο καρκίνο του μαστού
- συγγενή με ανάπτυξη καρκίνου του μαστού σε ηλικία μικρότερη των 40 χρόνων
- αρκετά μέλη της οικογένειας με καρκίνο ωοθηκών ή παχέως εντέρου.
- Η υψηλή κοινωνικό-οικονομική κατάσταση, αν και δεν έχει διευκρινιστεί ο ρόλος της, όμως ο καρκίνος του μαστού είναι συχνότερος σε αποφοίτους Πανεπιστημιακών Σχολών.
- άνδρες με αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων στο αίμα τους που προκαλούν γυναικομαστία, είτε από κάποια συνοδό πάθηση ή από εξωγενή φαρμακευτική δράση.
- άνδρες που εμφανίζουν το σπάνιο σύνδρομο Klinefelter, βουβωνοκήλη, κρυψορχία ή έχουν μειωμένη στάθμη τεστοστερόνης, η οποία επιτρέπει την αύξηση του μαζικού αδένα, εμφανίζουν 20 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού.
- άνδρες που εκτέθηκαν επανειλημμένα σε ακτινοβολίά κατά τη νεαρή τους ηλικία.
Κλινική εικόνα – Συμπτώματα
Οι άνδρες δυστυχώς στην πλειοψηφία τους δεν υποψιάζονται τον καρκίνο στον μαστό τους, παρά σε πολύ προχωρημένο στάδιο. Αυτό είναι ίσως λίγο ειρωνικό, διότι λόγω της κατασκευής του ανδρικού μαστού, η ψηλάφηση του είναι πολύ πιο εύκολη από αυτή του γυναικείου μαστού. Οι άνδρες όμως επαναπαύονται όταν διαπιστώσουν κάτι ψηλαφητό στον μαστό τους. Διότι έχοντας την εμπειρία της παροδικής εφηβικής γυναικομαστίας και της ανάπτυξης ψηλαφητού μορφώματος σ’ αυτήν την ηλικία, εκλαμβάνουν και την περίπτωση του ογκιδίου που εμφανίζεται σε προχωρημένη ηλικία, ότι θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε καλοήθη πάθηση.
Το πλέον συχνό σύμπτωμα είναι το ανώδυνο ψηλαφητό ογκίδιο στον ανδρικό μαστό που ανακαλύπτεται από τον ίδιο τον ασθενή και συνήθως εντοπίζεται έκκεντρα κοντά στην περιοχή της θηλής και της θηλαίας άλω όπου υπάρχει και η μεγαλύτερη συγκέντρωση μαζικού ιστού. Ακόμη όμως και άλλα συμπτώματα, όπως η αλλαγή μεγέθους ή ακόμη και σχήματος του ενός μαστού, εξέλκωση (πληγή) στο δέρμα του μαστού, έκκριμα από τη θηλή του μαστού, εισολκή της θηλής, εξάνθημα ή τέλος ψηλαφητοί μασχαλιαίοι λεμφαδένες μπορεί να αποτελούν την κλινική εκδήλωση ενός καρκίνου του μαστού.
Διαγνωστική προσέγγιση
Η διαγνωστική προσέγγιση ξεκινά με την κλινική εξέταση όπου γίνεται λεπτομερής καταγραφή του ατομικού και κληρονομικού ιστορικού και των συμπτωμάτων, που αναφέρει ο ασθενής ακολουθούν η επισκόπηση και η ψηλάφηση των μαστών και τα ευρήματα καταγράφονται στο ιστορικό του ασθενούς.
Η κλινική εξέταση θα πρέπει να συμπληρωθεί με άλλες εξετάσεις όπως μαστογραφία, υπέρηχοι, παρακέντηση με λεπτή βελόνα και κυτταρολογική εξέταση ή παρακέντηας με χονδρή βελόνα και ιστολογική εξέταση.
Εφόσον διαπιστωθεί καρκίνος του μαστού, τότε ο προεγχειρητικός έλεγχος συμπληρώνεται με αξονική τομογραφία άνω και κάτω κοιλίας, αξονική τομογραφία θώρακος και μεσοπνευμονίου και σπινθηρογράφημα οστών.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η εκλογή της θεραπευτικής αγωγής βασίζεται στην σταδιοποίηση της νόσου με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και στη γυναίκα.
Η πιο συχνή θεραπευτική αντιμετώπιση στον άνδρα είναι η μαστεκτομή, -αφού ο μαζικός αδένας στον άνδρα είναι λίγος και δεν επιτρέπει την ασφαλή εξαίρεση μόνου του όγκου- και συνοδεύεται από την εξαίρεση του λεμφαδένα φρουρού στη μασχάλη ή από λεμφαδενικό καθαρισμό της σύστοιχης μασχάλης (τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή) σε πιο προχωρημένες καταστάσεις.
Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, την ηλικία του ασθενούς και τους προγνωστικούς παράγοντες ακολουθεί χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία.