Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα
Πρόσφατα η Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας απέστειλε ένα Δελτίο Τύπου που σχετίζεται με τον έλεγχο της ποιότητας της μαστογραφίας. Τι προκάλεσε αυτή την παρέμβαση;
Έχουν φυτρώσει σαν μανιτάρια μαστογράφοι που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ποιότητας που πρέπει να έχει μια μαστογραφία. Για να έχουμε μια καλή μαστογραφία, χρειαζόμαστε έναν καλό και καλά ρυθμισμένο μαστογράφο, εμφανιστήριο που να ταιριάζει με τον συγκεκριμένο μαστογράφο, εξειδικευμένο στον μαστό Ακτινοδιαγνώστη, ήρεμο περιβάλλον στο οποίο αναπόσπαστα να μπορεί να συγκεντρωθεί ο Ακτινοδιαγνώστης για να διαβάσει και να γνωματεύσει τη μαστογραφία. Αν δεν έχουμε όλα τα ανωτέρω, δυστυχώς «χάνονται» καρκίνοι. Αυτός ήταν ο λόγος της παρέμβασης της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας. Το πρόβλημα της Εταιρείας μας δεν είναι το ποιος θα κάνει τον έλεγχο των Κέντρων και των μαστογράφων, σκοπός μας είναι να γίνεται έλεγχος για να έχουν οι γυναίκες αξιόπιστες μαστογραφίες.
Πώς μπορεί κάθε γυναίκα να εξασφαλίσει ότι το Κέντρο στο οποίο πηγαίνει διαθέτει ποιοτικό μηχάνημα;
Θα αντιστρέψω το ερώτημά σας και θα σας ρωτήσω: Όταν μια γυναίκα θέλει να κουρευτεί, πάει στο πρώτο κομμωτήριο που θα συναντήσει στον δρόμο της ή ρωτά και πληροφορείται ποιο κομμωτήριο κουρεύει καλά; Με την ίδια λογική, θα πρέπει οι ίδιες οι γυναίκες να φροντίζουν να μαθαίνουν πού γίνονται καλές μαστογραφίες. Αν τύχει δε πάλι να ενημερωθούν ότι η μαστογραφία που έκαναν στο τάδε Κέντρο δεν ήταν καλής ποιότητας, να το κοινοποιούν στον κύκλο τους.
Τι πρέπει να περιλαμβάνει ο μαστολογικός έλεγχος;
Εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, την ύπαρξη ή μη ιστορικού καρκίνου του μαστού στην οικογένεια, το εάν η γυναίκα έχει αποκτήσει παιδιά ή όχι, εάν πρόκειται να αποκτήσει παιδί ή αν πρόκειται να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση.
Πριν υποβληθεί μια γυναίκα σε μαστογραφία, θα πρέπει να έχει ληφθεί ένα καλό ιστορικό, ώστε να υπάρχει ενημέρωση για τα προηγούμενα που ανέφερα.
Σε μια γυναίκα 20-30 ετών, θα αρκεστούμε στη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, σε κλινική εξέταση και ένα καλό υπερηχογράφημα μαστών, εφόσον η γυναίκα έχει ελεύθερο κληρονομικό ιστορικό. Αν η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών, στον παραπάνω έλεγχο μπορούμε να προσθέσουμε μια μαστογραφία, τη λεγόμενη βάσης ή αναφοράς.
Υπάρχουν, όμως, και ειδικές περιπτώσεις γι’ αυτές τις ηλικίες, όπως:
Αν η μητέρα μιας κοπέλας έχει νοσήσει από καρκίνο του μαστού, στην ηλικία των 40 ετών, η κόρη θα πρέπει να αρχίσει πλήρη έλεγχο με μαστογραφία δέκα χρόνια νωρίτερα, δηλαδή από 30 ετών.
Αν μια γυναίκα δεν έχει κάνει παιδί και παντρευτεί π.χ. στα 34, είναι σημαντικό να έχει υποβληθεί σε μαστογραφία πριν ξεκινήσει η εγκυμοσύνη.
Αν μια γυναίκα είναι 28 ετών και θέλει να κάνει εξωσωματική γονιμοποίηση, θα πρέπει να κάνει πλήρη έλεγχο με μαστογραφία πριν από την έναρξη της διέγερσης των ωοθηκών.
Στα 35-40 έτη η γυναίκα πρέπει να κάνει τη μαστογραφία της βάσης ή της αναφοράς και από τα 40 και μετά μαστογραφία κάθε χρόνο έως τα 55.
Από τα 55 και μετά μπορεί να κάνει κάθε 1,5-2 χρόνια, επειδή αφενός με την αντικατάσταση του αδενικού ιστού από λίπος μετά την εμμηνόπαυση η υφή του μαστού διευκολύνει στην ανάγνωσή της μαστογραφίας και αφετέρου η βιολογική συμπεριφορά του καρκίνου στις ηλικίες αυτές είναι λιγότερο επιθετική.
Πότε θα πρέπει να ελεγχθεί μια γυναίκα που θηλάζει μακροχρόνια;
Όταν θηλάζει μια γυναίκα, δεν μπορεί να ελεγχθεί καλά, επειδή με την παρουσία του γάλακτος ο μαζικός αδένας δεν έχει καλή απεικονιστική εικόνα. Μπορεί να ελεγχθεί ένα μήνα μετά τη διακοπή του θηλασμού. Αν ωστόσο μια γυναίκα ψηλαφήσει κάτι στον μαστό της στην περίοδο της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού, θα πρέπει επειγόντως να επικοινωνήσει με μαστολόγο.
Ο καρκίνος του προστάτη στον μπαμπά αυξάνει την προδιάθεση για καρκίνο του μαστού στην κόρη;
Σήμερα υπάρχει η θεωρία ότι ο καρκίνος του προστάτη και ο καρκίνος του μαστού είναι αδελφός και αδελφή, έχουν δηλαδή το ίδιο επιδημιολογικό και ορμονικό υπόβαθρο.
Οι γυναίκες με πυκνό μαστό θα πρέπει να κάνουν κάτι παραπάνω;
Σήμερα έχουμε τεσσάρων ειδών μαστογραφίες: την απλή, τη μαστογραφία με ψηφιοποιητή, την ψηφιακή και τη μαστογραφία με ψηφιακή τομοσύνθεση. Η καταλληλότερη για τον πυκνό μαστό είναι η ψηφιακή τομοσύνθεση.
Ο υπέρηχος τι θέση έχει στη διάγνωση;
Καμία εξέταση από μόνη της δεν βάζει τη σωστή διάγνωση, όποια κι αν είναι αυτή. Χρειάζεται συνδυασμός των εξετάσεων για να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα και η γυναίκα να είναι εξασφαλισμένη. Ο υπέρηχος δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη μαστογραφία, γιατί χάνει τις μικροαποτιτανώσεις. Είναι, όμως, σημαντικός για να βρεθούν κάποιοι καρκίνοι που δεν φαίνονται στη μαστογραφία, όπως είναι ο λοβιακός καρκίνος και φυσικά για να μας πει αν ένα ογκίδιο είναι κυστικό ή συμπαγές, αν είναι καλόηθες ή κακόηθες. Ο ολοκληρωμένος έλεγχος μετά τα 40 περιλαμβάνει κλινική εξέταση, μαστογραφία και υπέρηχο.
Γιατί μια γυναίκα θα πρέπει να πηγαίνει σε ειδικό Μαστολόγο;
Ο ειδικός Μαστολόγος έχει πλήρη εκπαίδευση και εξειδίκευση στο θέμα του μαστού και παρέχει ολοκληρωμένη φροντίδα στη γυναίκα. Ακόμη και σε περίπτωση που χρειαστεί συνεργασία με Παθολόγο-Ογκολόγο (Χημειοθεραπευτή) ή και Ακτινοθεραπευτή, ο Μαστολόγος είναι «ο μαέστρος της ορχήστρας». Eίναι πολύ σημαντικό σε οποιοδήποτε πρόβλημα διαπιστώσουν οι γυναίκες να πηγαίνουν άμεσα στον Μαστολόγο.
Υπάρχουν αθώοι όγκοι στον μαστό;
Ασφαλώς. Καθετί που ψηλαφούμε δεν είναι καρκίνος. Υπάρχουν καλοήθη ογκίδια, όπως το ινοαδένωμα, η κύστη, το λίπωμα, το αμάρτωμα, το αιμαγγείωμα, το αδενολίπωμα. Στα δέκα ογκίδια που ψηλαφούνται στον μαστό, το ένα αντιστοιχεί σε καρκίνο. Τα υπόλοιπα είναι αθώα. Όλα, όμως, θέλουν ενδελεχή έλεγχο.
Καρκίνος του μαστού στους άνδρες. Πόσο συχνός είναι;
Η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού στους άνδρες είναι μικρή (1 άνδρας ανά 100 γυναίκες με καρκίνο του μαστού), στους άνδρες με γονιδιακή επιβάρυνση όμως το ποσοστό ανάπτυξης καρκίνου του μαστού 12πλασιάζεται. Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε εάν ο άνδρας έχει γονιδιακή επιβάρυνση, διότι μεταφέρει και αυτός τη γονιδιακή επιβάρυνση σε κατιόντες αρσενικούς ή θηλυκούς. Δυστυχώς, οι άνδρες προσέρχονται σε τοπικά προχωρημένο στάδιο, ακριβώς επειδή αγνοούν ότι καρκίνος του μαστού μπορεί να αναπτυχθεί και στον άνδρα. Επιπλέον, επειδή το μέγεθος του μαστού στον άνδρα είναι μικρό, έχει πολύ γρήγορη εξάπλωση στο θωρακικό τοίχωμα και στο δέρμα.
Οι προβλέψεις για τα κρούσματα καρκίνου του μαστού στο μέλλον είναι εξαιρετικά δυσοίωνες;
Για την Ελλάδα είναι σίγουρα δυσοίωνες ύστερα από το στρες που περνάνε οι γυναίκες λόγω της δυσβάσταχτης οικονομικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα. Ο πιο σημαντικός παράγοντας για να αναπτυχθεί μια κακοήθεια στον μαστό είναι η παρατεταμένη ψυχική ένταση. Επιδρά περισσότερο από την κληρονομικότητα και πάνω από όλους τους άλλους παράγοντες.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού;
Τα κορίτσια θα πρέπει να ξεκινούν από μικρή ηλικία έντονη γυμναστική και αθλητισμό. Με τον τρόπο αυτό, καθυστερεί η εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως (περιόδου). Η εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως σε μικρή ηλικία, είναι ένας αρνητικός προδιαθεσικός παράγοντας. Η γυναίκα είναι σημαντικό να έχει κάνει τα παιδιά της πριν από τα 35 της χρόνια. Στην εμμηνόπαυση δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Αν όμως η γυναίκα τύχει να υποβληθεί σε ολική υστερεκτομή με αφαίρεση ωοθηκών πριν την εμμηνόπαυση, αυτό δρα προστατευτικά ενάντια στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού. Η προσεγμένη διατροφή και η αποφυγή του οινοπνεύματος είναι, επίσης, σημαντικοί προφυλακτικοί παράγοντες.
Η εγκυμοσύνη προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού;
Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά στοιχεία του αείμνηστου καθηγητού και ακαδημαϊκού Δημήτρη Τριχόπουλου, η εγκυμοσύνη εκθέτει σε κίνδυνο τη γυναίκα για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού για τα πρώτα 2 χρόνια. Αν όμως ξεπεραστεί η διετία μετά τον τοκετό, η εγκυμοσύνη λειτουργεί προστατευτικά.
Τι απαντάτε στον φόβο των γυναικών που υποβάλλονται σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης, ότι τα φάρμακα που θα πάρουν μπορεί να τους προκαλέσουν καρκίνο του μαστού;
Εάν έχουν εξεταστεί πριν από την έναρξη της διαδικασίας και δεν διαπιστωθεί πρόβλημα στους μαστούς και οι προσπάθειές τους περιοριστούν στον επιστημονικά επιτρεπτό αριθμό των 3-5 προσπαθειών, δεν κινδυνεύουν να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού. Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε 25 και 30 εξωσωματικές, αποκρύπτοντας τις προηγούμενες προσπάθειες στον νέο ιατρό που επισκέπτονται. Αυτό είναι εγκληματικό.
Μιλήστε μας για το Κέντρο «Έλλη Λαμπέτη»
Το Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού «Έλλη Λαμπέτη» κλείνει σύντομα 16 χρόνια ζωής. Το 2000 είχε γίνει μία έρευνα ανά την επικράτεια από τον τότε Σύνδεσμο Σούζαν Κόμεν και καταγράφηκε ως πρώτη ανάγκη η δημιουργία Κέντρων Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης των γυναικών με καρκίνο του μαστού. Με αυτή τη διαπίστωση, η Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας υπέβαλε τότε πρόταση στον Ελληνικό Σύνδεσμο, στη Σούζαν Κόμεν, η οποία προεκρίθη με 97/100 και έλαβε χρηματοδότηση 14.000.000 δραχμών για να ανοίξει το Κέντρο «Έλλη Λαμπέτη». Το Κέντρο ιδρύθηκε την 1η Απριλίου του 2002 και παρέχει δωρεάν τις υπηρεσίες του μέχρι σήμερα στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού και στα μέλη των οικογενειών τους κατά τη διάγνωση, τη θεραπεία, αλλά και τη στιγμή της αποθεραπείας. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, και στο τέλος της θεραπείας πολλές γυναίκες βιώνουν μια μεγάλη ανασφάλεια γνωρίζοντας ότι θα απομακρυνθούν από το ιατρικό περιβάλλον. Η στήριξη που παρέχει το Κέντρο σχετίζεται ακόμη με την επανένταξη της γυναίκας στο οικογενειακό και το εργασιακό περιβάλλον. Το Κέντρο παρέχει ατομικές συνεδρίες με ψυχολόγο. Οι γυναίκες από την επαρχία μπορούν να τις έχουν μέσω skype, ενώ οι γυναίκες που θέλουν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους επικοινωνούν μέσω τηλεφώνου. Βοηθά ακόμη τις γυναίκες στο αισθητικό κομμάτι που έχει να κάνει με την πάθησή τους (μακιγιάζ, περούκες κ.λπ.) και τις ενθαρρύνει να συμμετέχουν σε σεμινάρια, μπαζάρ κ.λπ.
Μιλήστε μας για την Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας και τα 39 της χρόνια
Η Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1979 και στα 39 χρόνια της ζωής της έχει κάνει πάρα πολλά:
Φροντίζει για τη συνεχή επιμόρφωση των ειδικών στον μαστό ιατρών, την ενημέρωση των μη ειδικών στον μαστό ιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού για τα επιτεύγματα στη Μαστολογία, έχει κάνει 13 Πανελλήνια Συνέδρια Μαστολογίας, ένα Πανευρωπαϊκό και δύο Παγκόσμια Συνέδρια ενώ για τον Ιούνιο του 2020 της έχει ανατεθεί το 21ο Παγκόσμιο Συνέδριο Μαστολογίας, της Διεθνούς Εταιρείας Μαστολογίας, το οποίο θα λάβει χώρα στην Αθήνα. Φροντίζει, επίσης, για την ενημέρωση του κοινού, με ενημερωτικές Ημερίδες για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.
Τέλος, ίδρυσε το 2009 την Ελληνική Σχολή Μαστολογίας, για την ολοκληρωμένη γνώση στη Μαστολογία των ιατρών που ασχολούνται με το αντικείμενο του μαστού, ανεξάρτητα από την ειδικότητά τους. Έχει εκδόσει κάποια βοηθητικά βιβλιαράκια, όπως το «Ενημερώσου-Προφυλάξου-Πρόλαβε», που ενημερώνει με εκλαϊκευμένο τρόπο το κοινό για όλες τις παθήσεις του μαστού. Το βιβλιαράκι «Η ζωή συνεχίζεται και μετά τη διάγνωση», όπου η γυναίκα ενημερώνεται για το τι την περιμένει, την ενθαρρύνει να πάρει δεύτερη και τρίτη γνώμη, αν δεν έχει μείνει ευχαριστημένη με το ιατρό που επισκέφθηκε, και τη βοηθά να μιλήσει για το σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει στα παιδιά της, ανάλογα με την ηλικία τους. Τέλος, το «Έτσι μπορούμε να βοηθήσουμε τη γυναίκα που αγαπάμε», που συμβουλεύει τα άτομα του περιβάλλοντος της ασθενούς (σύζυγο, αδέλφια, γονείς, παιδιά, συναδέλφους στον εργασιακό χώρο) που θέλουν να βοηθήσουν τη γυναίκα με καρκίνο του μαστού, αλλά δεν ξέρουν το πώς.
Σε ποιες ειδικότητες απευθύνεται η Ελληνική Σχολή Μαστολογίας;
Η Ελληνική Σχολή Μαστολογίας απευθύνεται σε όλους τους ιατρούς που ασχολούνται με τον μαστό, όπως γυναικολόγους, χειρουργούς, πλαστικούς χειρουργούς, ακτινολόγους, παθολογοανατόμους, παθολόγους-ογκολόγους, ακτινοθεραπευτές, προσφέροντάς τους μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση στη Μαστολογία. Μέχρι σήμερα, έχουν αποφοιτήσει από τη Σχολή 220 ιατροί.
Είναι πολλοί φορείς που ασχολούνται με τον καρκίνο του μαστού στη χώρα μας και εσείς έχετε προτείνει την Ομοσπονδιοποίησή τους
Θα σας πω τα λόγια που μεταχειρίστηκε ο περίφημος πλαστικός χειρουργός από τη Βραζιλία, κ. Γκουστάβο Ζούκα Ματές, ο οποίος σε σεμινάριο Πλαστικής Χειρουργικής που οργανώθηκε στην Αθήνα είπε: «Εμείς στη Βραζιλία, που έχει έκταση όσο όλη η Ευρώπη και 250 εκατ. πληθυσμό, έχουμε μία Εταιρεία Μαστολογίας και εσείς στην Ελλάδα με 10 εκατ. πληθυσμό έχετε 7-8 Εταιρείες Μαστολογίας. Αυτό είναι ένα handicap της χώρας σας». Δυστυχώς είναι γνωστό ότι οι Έλληνες στα θέματα συνεργασίας υστερούμε πολύ, επειδή ο καθένας θέλει να είναι ο καπετάν ένας. Εγώ έκανα μια προσπάθεια για ομοσπονδιοποίηση των Εταιρειών που έχουν αντικείμενο το μαστό, το 2013, η οποία ναυάγησε. Τώρα κάνω μια νέα προσπάθεια, εν όψει του 21ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Μαστολογίας που έχουμε αναλάβει για το 2020, πρώτα ο Θεός.
Σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είμαστε σε καλύτερο ή σε χειρότερο επίπεδο;
Αν αναφέρεστε στο επιστημονικό επίπεδο των εξειδικευμένων στον μαστό ιατρών της χώρας μας, αυτό μπορώ να σας επιβεβαιώσω ότι είναι εξαιρετικά καλό. Το κομμάτι της ενημέρωσης του κοινού όμως ακόμη πάσχει, παρόλες τις προσπάθειες της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας. Αν οι Ελληνίδες ήθελαν να είναι ενημερωμένες, θα πήγαιναν στους εξειδικευμένους ιατρούς και δεν θα είχαμε τα παρατράγουδα που συχνά διαπιστώνουμε.
Η Ελλάδα είναι μία από τις δύο χώρες στην Ευρώπη όπου δεν υπάρχει Εθνικός πληθυσμιακός έλεγχος με μαστογραφία. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ε.Ε. που δεν έχει επίσημο αρχείο νεοπλασιών για τον καρκίνο του μαστού.
Το επίπεδο των Κέντρων Μαστού στα καλά οργανωμένα ιδιωτικά θεραπευτήρια ανταποκρίνεται πλήρως στις προδιαγραφές του Τουρισμού Υγείας για την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι το επίπεδο των προσφερομένων υπηρεσιών είναι ίσο ή υψηλότερο των χωρών προέλευσης των ασθενών και το κόστος επέμβασης ίσο ή χαμηλότερο από αυτό της χώρας προέλευσης.
Στο σημείο αυτό, θα μου επιτρέψετε να προσθέσω ότι τη στιγμή αυτή ο πρόεδρος του ΙΣΑ, κ. Γεώργιος Πατούλης, πράγματι κάνει μια οργανωμένη προσπάθεια επάνω στον Τουρισμό Υγείας, διεθνώς, προσπάθεια η οποία πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα έχει θετικά αποτελέσματα.